हिवाळ्यात आंब्याच्या झाडांवर मेलीबग्सचे आक्रमण वाढते, त्यामुळे तिकोलाही नीट वाढू शकत नाहीत. विशेषत: बिहारच्या कृषी हवामानात ही कीड सर्वात मोठी समस्या आहे. अशा परिस्थितीत येथील आंबा उत्पादक शेतकऱ्यांना दरवर्षी मोठा फटका बसतो. मात्र आता काळजी करण्याची गरजच नाही. देशातील ज्येष्ठ फळ शास्त्रज्ञ डॉ. एस.के. सिंह यांनी मेलीबग कीटकांना तोंड देण्यासाठी खास उपाय सांगितले आहेत.
डॉ. सिंग यांच्या म्हणण्यानुसार मेलीबगचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी आंब्याच्या झाडांची निगा डिसेंबर महिन्यापासूनच सुरू करा. नियंत्रणासाठी प्रति झाड 2 मिली डाय मिथाइल 20 ईसी प्रति लिटर पाण्यात मिसळून द्रावण तयार करा. यानंतर ते आंब्याच्या फांद्यावर शिंपडा. त्यामुळे झाडावर चढणाऱ्या कीटकांच्या संख्येत मोठी घट होईल. पण केमिकल कंट्रोल करताना काही गोष्टीही लक्षात ठेवा.
विशेष म्हणजे मित्र कीटकांनाही यामुळे इजा होते. मित्र कीटक सकाळी जास्त सक्रिय असतात. म्हणूनच कीटकनाशकांची फवारणी संध्याकाळी करा. या कीटकांमुळे आंबा पिकाचे 50 ते 100% नुकसान होऊ शकते. हे आंबा पिकामध्ये डिसेंबर ते मे या काळात दिसतात.
हेही वाचा : वेलची लागवड कशी केली जाते? जाणून घ्या, लाखोंची कमाई करू शकता…
कोणते नुकसान? : या किडीची अप्सरा आणि प्रौढ मादी दोघेही पिकांचे खूप नुकसान करतात. ते फळांचे देठ, फुले, फळे आणि मऊ डहाळ्यांचा रस शोषून आंब्याचे नुकसान करतात. त्याचे वेळीच व्यवस्थापन केल्यास पिकांचे नुकसान टाळता येते. यासाठी यांत्रिक, जैविक व रासायनिक व्यवस्थापन केल्यास पिकाला किडीच्या हल्ल्यापासून वाचवता येते.
व्यवस्थापित करणे कठीण : उन्हाळ्यात फळबागा चांगल्या पद्धतीने नांगरून सोडल्या पाहिजेत. त्यामुळे किडीची मादी व अंडी प्रखर सूर्यप्रकाशामुळे नष्ट होतात. डिसेंबर महिन्यात झाडाच्या मुख्य खोडावर जमिनीपासून एक ते दीड फूट उंचीवर झाडाभोवती 30 सेमी रुंद पॉलिथिन गुंडाळून त्यावर ग्रीस लावा. अशाने अप्सरा मातीतून झाडावर चढू शकत नाहीत. तसेच, मेलीबग किडीच्या प्रतिबंधासाठी, झाडाभोवती माती कुदळल्यानंतर, प्रति झाड 250 ग्रॅम क्लोरपायरीफॉस धूळ घाला. कोणत्याही परिस्थितीत हे काम डिसेंबरअखेर किंवा जानेवारीच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत कराच. यामुळे किडीचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात कमी होतो. कारण एकदा का हे कीटक एकदा झाडावर चढले की, त्याचे व्यवस्थापन करणे फार कठीण होऊन बसते.
