नगदी पीक वेलचीला बाजारात चांगली किंमत मिळते. त्याचमुळे शेतकरी बांधव वेलची लागवड करून भरघोस नफा मिळवू शकतात. वेलची आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे. तिला इलायची, वेलदोडा, विलायची वेलाडोडा, इलायची, एला असेही म्हणतात. मात्र त्याची लागवड कशी केली जाते? याबाबत अधिक सविस्तर जाणून घेऊयात.
वेलचीला मसाल्याच्या पिकांची राणी संबोधले जाते. मात्र, वेलची लागवडीतून जास्तीत-जास्त उत्पादन मिळविण्यासाठी शास्त्रोक्त पद्धतीने लागवड करणे तितकेच आवश्यक आहे.
चांगले पीक कसे येते? : कृषी शास्त्रज्ञांच्या मते, किमान तापमान 10 अंश सेल्सिअस आणि कमाल तापमान 35 अंश सेल्सिअसच्या आसपास असेल अशा ठिकाणी वेलचीचे उत्पादन चांगले होऊ शकते. वेलदोडा हे सावलीचे झाड आहे. याच कारणास्तव, नारळ आणि सुपारी बागांमध्ये वेलदोडा वाढवणे कधीही चांगले. सूर्यप्रकाश थेट वेलदोड्यावर पडणार नाही याची काळजी घ्या. सुपारी 3 x 3 मीटर अंतरावर लावल्यास प्रत्येक दोन झाडांमध्ये वेलचीचे एक झाड लावता येते. त्याऐवजी सुपारीची सघन लागवड करा किंवा बागेतील मोकळ्या जागेत इतर झाडे लावा.
वनस्पती कशी आहे? : वेलचीचे रोप 1 ते 2 फूट उंच असते. या वनस्पतीची देठ 1 ते 2 मीटर लांब असते. वेलचीच्या झाडाची पानांची लांबी 30 ते 60 सेंमी आणि रुंदी 5 ते 9 सें.मी.
लागवडीसाठी पाणी : पावसाळा संपल्यानंतर तातडीने पाणीपुरवठ्याची व्यवस्था करा. कारण या झाडांना पाण्याचा दाब अजिबात सहन होत नाही. त्यामुळे जमिनीत नियमित ओलावा राहील याची काळजी घ्या. जर जमीन सुपीक असेल तर चार दिवसातून एकदा पाणी देणे देखील पुरेसे आहे.
वेलचीचे प्रकार : हिरवी आणि तपकिरी अशा दोन प्रकारची वेलची असते. विशेषतः भारतीय जेवणात तपकिरी वेलची मोठ्या प्रमाणात वापरली जाते. मसालेदार अन्न अधिक रुचकर बनवण्यासाठी आणि त्याची चव वाढवण्यासाठी त्याचा वापर होतो. दुसरीकडे, माउथवॉशसाठी पॅनमध्ये लहान वेलची वापरली जाते. यासोबतच याचा वापर पॅन मसाल्यांमध्येही केला जातो.
कधी काढायची? : कृषी विभागाच्या माहितीनुसार, फळे काढणीसाठी तयार झाल्यावर ती हिरवी आणि पिवळी पडतात. अशी फळे लहान कात्रीने कापून देठासह गोळा करा. 5 ते 6 दिवस फळे पूर्णपणे वाळवणे आवश्यक आहे. बदलत्या हवामानामुळे पावसाळ्यात फळांचे उत्पादन कमी होते. अशा स्थितीत सूर्यप्रकाश नसताना कोळशाची जाळी जाळून, दीड फूट उंचीवर तारेची जाळी पसरवून त्यावर फळे सुकवा. फळे पूर्णपणे वाळवताना धूम्रपान करू नका. फळे सुकवताना मध्येच ढवळत राहा. योग्य काळजी आणि उष्णतेने फळ किंचित गडद आणि कमी चमकदार दिसते. पूर्ण विकसित झालेली फळे लहान कातरांनी कापून टाकावीत जेणेकरून अतिरिक्त पेटीओल्स आणि फुलांचे अवशेष काढून टाका.
हेही वाचा : कांद्याचा रस आणि केसगळती थांबणे? या मागील सत्य जाणून घ्या
