बळीराजाच्या नावानं चांगभलंखरं काय खोटं काय?नवीन काय घडलं ?

Union Budget 2023 : अर्थसंकल्प तयार करण्यात ‘या’ नवरत्नांची महत्त्वाची भूमिका

By Shital Kale Last updated Feb 1, 2023

Who Prepares Union Budget : अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन आणि त्यांच्या टीमने नॉर्थ ब्लॉकमधील अर्थसंकल्पातील बारीकसारीक गोष्टींना अंतिम रूप दिले आहे. निवडणुकीच्या वर्षापूर्वी देशाची अर्थव्यवस्था खंबीरपणे चालवण्याची जबाबदारी या संघाकडे होती. 2023-24 चा अर्थसंकल्प तयार करण्यात नऊ जणांची भूमिका सर्वात महत्त्वाची, जाणून घेऊया त्या ‘नवरत्नां’बद्दल …

Union Budget 2023 : 2024 च्या सार्वत्रिक निवडणुकीपूर्वी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे सरकार आज आपला शेवटचा पूर्ण केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करणार आहे. अर्थसंकल्पीय भाषणाला आता अवघे काही तास उरले आहेत. भारत ही G-20 मधील सर्वात वेगाने वाढणारी अर्थव्यवस्था आहे. अशा परिस्थितीत हा अर्थसंकल्प आगामी काळात देशाची स्थिती आणि दिशा ठरवणार आहे.भारतात महागाईत घट नोंदवली गेली आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आरबीआय) देखील व्याजदरात वाढ रोखेल अशी अपेक्षा आहे. मात्र, या सगळ्यात जागतिक बाजारपेठेत अनिश्चितता आहे.

निर्मला सीतारामण : Nirmala Sitaraman :
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन 1 फेब्रुवारी (बुधवार) रोजी 2023-24 वर्षाचा केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत. यावेळी त्या सलग पाचव्यांदा अर्थसंकल्प सादर करत आहेत. अशा परिस्थितीत देशाचा केंद्रीय अर्थसंकल्प तयार करण्याच्या प्रक्रियेत त्यांचे सर्वात महत्त्वाचे योगदान असेल. अर्थमंत्र्यांनी दिल्लीतील प्रतिष्ठित जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठात शिक्षण घेतले आहे. मोदी सरकारच्या दुसऱ्या कार्यकाळात त्यांच्याकडे अर्थ मंत्रालयाची महत्त्वाची जबाबदारी सोपवण्यात आली होती. जी ती यशस्वीपणे करत आहे.
पियुष गोयल : Piyush Goyal :
देशाचे वाणिज्य मंत्री म्हणून पियुष गोयल यांचे बजेट तयार करण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वाचे योगदान आहे. अलीकडच्या काळात ते विविध देशांसोबत मुक्त व्यापार करार घडवून आणण्यासाठी खूप सक्रिय आहेत. त्यांना भूतकाळात मर्यादित काळासाठी जरी अर्थमंत्रालय हाताळण्याचा अनुभव आहे. अशा परिस्थितीत अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 2023-24 या वर्षाचा अर्थसंकल्प तयार करताना त्यांचा अनुभव नक्कीच वापरला असेल. त्यामुळे अर्थसंकल्प तयार करताना त्यांची भूमिका महत्त्वाची ठरली आहे.
टीव्ही सोमनाथन : TV Somanathan :
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांच्यानंतर अर्थसंकल्प तयार करणारा दुसरा प्रमुख चेहरा वित्त सचिव टीव्ही सोमनाथन असतील. सोमनाथन हे तामिळनाडू केडरचे 1987 च्या बॅचचे आयएएस अधिकारी आहेत. त्यांच्या नेतृत्वाखाली देशाच्या भांडवली खर्चाने विक्रमी उच्चांक गाठला आहे.
अजय सेठ : ajay Seth :
अर्थसंकल्प तयार करणाऱ्यांमध्ये एक महत्त्वाचे नाव म्हणजे अर्थ मंत्रालयाच्या आर्थिक व्यवहार विभागाचे प्रभारी सचिव अजय सेठ. तो बजेट विभागणी पाहतो. ते बजेटशी संबंधित इनपुट आणि विविध प्रकारचे आर्थिक विवरण तयार करण्यात प्रमुख भूमिका बजावतील.
तुहीन कांत पांडे : Tuhin Kant pandey :
तुहिन कांत पांडे हे वित्त मंत्रालयाच्या अंतर्गत निर्गुंतवणूक आणि सार्वजनिक मालमत्ता व्यवस्थापन विभागाचे सचिव आहेत. सरकारने अलीकडच्या काळात निर्गुंतवणुकीच्या क्षेत्रात केलेल्या उपलब्धींमध्ये तुहीनचा मोलाचा वाटा आहे. एलआयसीचा आयपीओ आणण्यात आणि एअर इंडियाचे खासगीकरण करण्यातही त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
संजय मल्होत्रा : Sanjay Malhotra :
नुकतेच नियुक्त झालेले महसूल सचिव संजय मल्होत्रा हे राजस्थान केडरचे 1990 च्या बॅचचे आयएएस अधिकारी आहेत. अर्थसंकल्पात केलेल्या घोषणा सरकारच्या धोरण आणि महत्त्वाकांक्षेशी सुसंगत आहेत याची खात्री करण्याची जबाबदारी त्यांच्यावर असेल. अर्थसंकल्पात केलेल्या घोषणा जमिनीपासून फार दूर नसतील याची त्यांना काळजी घ्यावी लागली.
विवेक जोशी : Vivek Joshi :
19 ऑक्टोबर 2022 रोजी वित्त मंत्रालयाच्या वित्तीय सेवा विभागाच्या सचिवपदी निवड झालेल्या विवेक जोशी यांनीही अर्थसंकल्प तयार करण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. या भूमिकेत रुजू होण्यापूर्वी जोशी हे गृह विभागांतर्गत कुलसचिव आणि जनगणना संचालक होते.
व्ही अनंत नागेश्वरन : V Anant Nageshwaran :
व्ही अनंत नागेश्वरन यांची 2022 च्या अर्थसंकल्पापूर्वी मुख्य आर्थिक अधिकारी म्हणून निवड झाली. यावेळी अर्थसंकल्प तयार होत असताना नागेश्वरन यांनीही त्या संपूर्ण प्रक्रियेत महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. 2022-23 या आर्थिक सर्वेक्षणाचा मसुदा तयार करण्याची जबाबदारीही त्यांच्याकडे होती. जे मंगळवारी संसदेत मांडण्यात आले.
शक्तिकांता दास : Shaktikanta Das :
1980 च्या बॅचचे तामिळनाडू केडरचे सेवानिवृत्त IAS अधिकारी शक्तीकांता दास 12 डिसेंबर 2018 पासून रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर पद सांभाळत आहेत. देशातील महागाई नियंत्रणात आणण्याचा प्रयत्न असो किंवा सरकारच्या आर्थिक धोरणांचा बचाव असो, त्यांनी नेहमीच आपल्या भूमिकेला न्याय दिला आहे. अशा परिस्थितीत आगामी आर्थिक वर्षाचा अर्थसंकल्प तयार करण्यात त्यांची भूमिका महत्त्वाची ठरली आहे, हे नाकारता येणार नाही.