गाजर गवतापासून सेंद्रीय खत कसे बनवायचे? वाचा!

पर्यावरण असो किंवा मनुष्य-प्राणी सर्वांसाठी गाजर गवत वाईट मानले जाते. तसेच या गवताच्या परागकणामुळे इसब, दमा आणि त्वचेचे आजार देखील उद्भवू शकतात. हे गवत विषारी असल्याने शेतातून हे गवत हाताने काढणे शक्य नाही.

गाजर गवत हे पावसाळ्यात स्वतःहून उगवते. पण त्याचा वापर न झाल्याने शेतकरी तो कापून शेताबाहेर फेकतात किंवा रासायनिक पद्धतींनी नष्ट करतात. परंतु आता या गवताचा अनोखा वापर शास्त्रज्ञांनी शोधलाय. जेणेकरून आता गाजर गवताचा वापर शेतीसाठी विशेष कंपोस्ट खत तयार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

गाजर गवतापासून विशिष्ट कंपोस्ट खत बनवण्याचे तंत्र आणि फायदे देखील आहे. यामुळे एकीकडे गाजर गवताचा वापर होईल तर दुसरीकडे शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आणि स्वस्त खते उपलब्ध होतील. नुकतेच जिल्हा पर्यावरण समिती उदयपूर आणि फॉस्टर इंडियन एनवायरनमेंट सोसायटी इंटली यांनी गाजर गवतापासून विशिष्ट कंपोस्ट खत उत्पादन तंत्रज्ञानाचा शोध लावला आहे.

दोन वर्षांच्या अथक संशोधनानंतर यश : उदयपूर जिल्ह्यातील कुराबाद गावचे रहिवासी असिस्टंट प्रोफेसर डॉ. सतीश कुमार अमेता यांनी शोधनिबंधात गाजर गवत सोडवून एक विशेष कंपोस्ट खत बनवले. यासाठी त्यांना दोन वर्षे लागली. या तंत्राने बनवलेल्या खतामध्ये नायट्रोजन, स्फुरद, पोटॅशियमचे प्रमाण सामान्य हिरव्या खतापेक्षा तीनपट अधिक मोजले गेले. डॉ.अमेता यांच्या संशोधनामुळे आता गाजर गवत निर्मूलनाच्या स्वरूपात दोघांनाही फायदा होईल. नुकतेच डॉ सतीश अमेता यांचे हे संशोधन इराणच्या एका प्रतिष्ठित संशोधन जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेय. यातील माहितीनुसार शेतकरी गाजर गवत (पार्थेनियम) पिकासाठी खत म्हणून वापरू शकतात.

असे तयार करा गाजर गवतापासून खत :
● या तंत्रात शेण, कोरडे पाने, पिकाचे अवशेष, राख, लाकूड भूसा इत्यादी कचरा सेंद्रिय पदार्थाचा एक भाग आणि गाजर गवतचे चार भाग या प्रमाणात बनवलेल्या एका लाकडी खोक्यामध्ये मिसळले जातात.
● या बॉक्सच्या भोवती छिद्र बनवले जातात, जेणेकरून हवेचा प्रवाह योग्य राहील आणि गाजर गवत लवकर खतामध्ये विघटित होऊ शकेल.
● यामध्ये रॉक फॉस्फेट आणि ट्रायकोडर्मा बुरशीचा वापर करून कंपोस्टमधील पोषक घटकांचे प्रमाण वाढवता येते.
● याप्रकारे, गाजर गवतपासून केवळ 2 महिन्यांत सतत पाणी शिंपडून आणि ठराविक अंतराने हे मिश्रण उलथून हवा प्रदान करून सेंद्रिय खत तयार होते.

गाजर गवताच्या खतामध्ये पोषक घटकांचे प्रमाण जास्त : संशोधनानुसार, गाजर गवतपासून बनवलेल्या कंपोस्टमध्ये मुख्य पोषकद्रव्ये शेण आणि गांडुळाच्या खतापेक्षा दुप्पट असतात. या परिस्थितीत हे गवत खत एक चांगला पर्याय बनू शकतो. यात नायट्रोजन 1.05, फॉस्फरस 10.84, पोटॅशियम 1.11, कॅल्शियम 0.90 आणि मॅग्नेशियम 0.55 टक्के आढळतात. तर गांडुळ खतात नायट्रोजन 1.05, फॉस्फोरस 10.84, पोटेशियम 1.11, कॅल्शियम 0.90 तसेच मॅग्नेशियम 0.55 टक्के आढळते. अशाप्रकारे, गाजर गवतामध्ये पोषक तत्वांचे प्रमाण अधिक आहे.

गाजर गवताचे फायदे :
● या गवताचे कंपोस्ट हे एक सेंद्रिय खत आहे. ज्याचा वापर पिके, मानव आणि प्राण्यांवर कोणताही परिणाम करत नाही.
● हे एक संतुलित कंपोस्ट आहे. ज्यात नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅश घटकांचे प्रमाण शेणखतपेक्षा जास्त असते.
● हे कंपोस्ट बनवताना, गाजराच्या जिवंत अवस्थेत आढळणारे विषारी रासायनिक पार्थेनिन पूर्णपणे विघटित होते. त्यामुळे ते पिकांसाठी सुरक्षित आहे.
● गाजर कंपोस्टमध्ये सूक्ष्म पोषक घटक देखील असतात. जे पिकाच्या उत्पादनासाठी उपयुक्त असतात.

शेती विषयक बातम्या, शासकीय योजना, महत्वाची माहिती मोबाईलवर मोफत मिळवण्यासाठी आमचा WhatsApp ग्रुप आजच Join करा : https://instabio.cc/krushidootgroup