Intermittent Fasting : वजन कमी करण्यातच नाही तर ‘इंटरमिटंट फास्टिंग’चे अनेक फायदे, जाणून घ्या ते काय आणि कसे करावे ?

Intermittent Fasting : वजन कमी करण्यातच नाही तर ‘इंटरमिटंट फास्टिंग’चे अनेक फायदे, जाणून घ्या ते काय आणि कसे करावे ?

वजन कमी करण्यासाठी मधूनमधून उपवास करणे आजकाल खूप लोकप्रिय आहे. पण तुम्हाला माहित आहे का की हे फक्त वजन कमी करण्यासाठीच नाही तर इतर अनेक गोष्टींसाठी देखील फायदेशीर आहे. अशा परिस्थितीत, या लेखात, आपण त्याच्या पद्धती, फायदे यासह त्याच्याशी संबंधित सर्व माहिती जाणून घेणार आहोत.

अधूनमधून उपवास हा एक खाण्याचा प्रकार आहे ज्यामध्ये अन्नापासून दूर राहण्याच्या कालावधीसह खाण्याच्या वैकल्पिक कालावधीचा समावेश होतो. विशेषतः वजन कमी करण्यासाठी ही एक लोकप्रिय पद्धत आहे. हे विविध प्रकारे केले जाऊ शकते.

या पद्धतीमागील कल्पना अशी आहे की तुम्ही खाण्यासाठी किती वेळ घालवता हे मर्यादित करून तुम्ही तुमची चयापचय वाढवू शकता. तसेच जळजळ कमी करू शकते आणि आपले एकंदर आरोग्य आणि कल्याण सुधारू शकते. असे म्हटले जाते की अधूनमधून उपवास करण्याचे उद्दिष्ट केवळ वजन कमी करणे नाही तर संपूर्ण आरोग्य सुधारणे आणि आयुर्मान वाढवणे देखील आहे.

अधूनमधून उपवास सुरू करण्यासाठी, आपल्या आहारात पुरेशी प्रथिने, निरोगी चरबी आणि फायबर प्रदान करणारे निरोगी पोषक-समृद्ध पदार्थ आहेत याची खात्री करणे आणि हे सुनिश्चित करणे आवश्यक आहे.

Types Of Intermittent Fasting अधूनमधून उपवासाचे प्रकार :
अधूनमधून उपवास हा वजन कमी करण्याचा आणि एकंदर आरोग्यासाठीचा एक दृष्टीकोन आहे ज्यामध्ये खाणे आणि उपवास यांचा पर्यायी कालावधी समाविष्ट असतो. मधूनमधून उपवास करण्याच्या सर्वात लोकप्रिय पद्धतींमध्ये 16/8 पद्धत आणि 5:2 पद्धत समाविष्ट आहे.

अधूनमधून उपवास करण्याची पहिली पद्धत 16/8 पद्धत आहे, ज्यामध्ये 16 तास उपवास करणे आणि 8-तासांच्या कालावधीत खाणे समाविष्ट आहे. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही तुमचे शेवटचे जेवण संध्याकाळी 7 वाजता करत असाल, तर त्यानंतर तुम्हाला दुसऱ्या दिवशी सकाळी 11 वाजेपर्यंत पुन्हा जेवण करावे लागणार नाही. हे तुम्हाला तुमच्या दैनंदिन कॅलरीच्या गरजा कमी वेळेत पूर्ण करण्यात मदत करते, ज्यामुळे तुमचे वजन कमी होण्यास आणि तुमचे एकूण आरोग्य सुधारण्यास मदत होते.

Intermittent Fasting अधूनमधून उपवास करण्याचे आरोग्य फायदे :
अधूनमधून उपवास केल्याने अनेक संभाव्य फायदे आहेत, यासह

वजन कमी करणे : Weight Loss :
अनेक अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की मधूनमधून उपवास करणे ही वजन कमी करण्याची एक प्रभावी पद्धत आहे. पारंपारिक कॅलरी-प्रतिबंधित आहाराचे पालन करणार्‍यांपेक्षा अधूनमधून उपवास करणार्‍या लोकांचे वजन जास्त कमी झाल्याचे एका अभ्यासात आढळून आले आहे. दुसर्‍या अभ्यासात असे दिसून आले की वजन कमी करण्यासाठी मधूनमधून उपवास करणे हे कॅलरी-प्रतिबंधित आहाराइतकेच प्रभावी होते.

इंसुलिन संवेदनशीलता सुधारणे : Insulin
अधूनमधून उपवास केल्याने इंसुलिन संवेदनशीलता सुधारण्यास मदत होते, जी रक्तातील साखरेची पातळी व्यवस्थापित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. एका अभ्यासात असे आढळून आले आहे की ज्या लोकांनी 12 आठवडे अधूनमधून उपवास आहाराचे पालन केले होते त्यांनी पारंपारिक कॅलरी-प्रतिबंधित आहाराच्या तुलनेत इंसुलिन संवेदनशीलता आणि रक्तातील साखर नियंत्रणात सुधारणा केली होती.

वयात वाढ :
प्राण्यांच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की अधूनमधून उपवास केल्याने वृद्धत्व वाढू शकते. उंदरांवर केलेल्या अभ्यासात असे दिसून आले आहे की अधूनमधून उपवास केल्याने आयुर्मान 20% वाढते. यामागील नेमकी यंत्रणा अद्याप समजू शकलेली नाही, परंतु असे मानले जाते की उपवास काही विशिष्ट मार्ग सक्रिय करू शकतात जे वृद्धत्व आणि रोगापासून संरक्षण करण्यास मदत करतात.

मेंदूचे कार्य सुधारणे :
अधूनमधून उपवास केल्याने मेंदूचे लक्ष आणि एकाग्रता, स्मरणशक्ती सुधारते. एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की अधूनमधून उपवास केल्याने स्मरणशक्ती सुधारते. दुसर्‍या अभ्यासात असे आढळून आले की अधूनमधून उपवास केल्याने मेंदू-व्युत्पन्न न्यूरोट्रॉफिक फॅक्टर (BDNF) चे उत्पादन वाढते, एक प्रोटीन जे मेंदूच्या पेशींच्या वाढीस आणि जगण्यास मदत करते.

जळजळ कमी करणे :
अधूनमधून उपवास शरीरातील जळजळ कमी करण्यासाठी देखील उपयुक्त आहे, जे हृदयरोग, कर्करोग आणि स्वयंप्रतिकार विकारांसह अनेक जुनाट आजारांसाठी एक प्रमुख जोखीम घटक आहे. एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की अधूनमधून उपवास केल्याने दाहक साइटोकाइन्सचे उत्पादन कमी होते, जे जळजळ वाढवते.

वर्धित सेल्युलर दुरुस्ती : Enhanced cellular repair
अधूनमधून उपवास शरीराच्या नैसर्गिक सेल्युलर दुरुस्ती प्रक्रियेस सक्रिय करण्यासाठी देखील उपयुक्त ठरू शकतात, जे मुक्त रॅडिकल्स आणि इतर विषारी पदार्थांमुळे होणारे नुकसान होण्यापासून संरक्षण करण्यास मदत करू शकतात. एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की अधूनमधून उपवास केल्याने ऑटोफॅजी सक्रिय होते, ही एक प्रक्रिया ज्यामध्ये शरीर खराब झालेल्या पेशी काढून टाकते आणि पुनर्वापर करते आणि वृद्धत्व आणि रोगापासून संरक्षण करण्यास मदत करते.

शारीरिक तग धरण्याची क्षमता वाढवणे :
अधूनमधून उपवास शारीरिक तग धरण्याची क्षमता वाढवण्यासाठी आणि ऍथलेटिक कामगिरी सुधारण्यासाठी देखील ओळखले जाते. उंदरांवरील एका अभ्यासात असे आढळून आले की अधूनमधून उपवास केल्याने सहनशक्ती वाढते आणि स्नायूंची वाढ आणि पुनर्प्राप्ती सुधारते. दुसर्‍या अभ्यासात असे आढळून आले की अधूनमधून उपवास केल्याने इन्सुलिन संवेदनशीलता सुधारण्यास मदत होते, ज्यामुळे शरीराला व्यायामादरम्यान रक्तातील साखरेची पातळी अधिक चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करण्यास मदत होते, ज्यामुळे सहनशक्ती सुधारते.

अधूनमधून उपवास करण्यासंदर्भात सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे हा आहाराचा नमुना आहे ज्याचे अनेक संभाव्य फायदे आहेत. हे मेंदूचे कार्य सुधारू शकते, आयुर्मान वाढवू शकते आणि रक्तातील साखरेची पातळी आणि कोलेस्टेरॉल सारख्या एकूण आरोग्य चिन्हांमध्ये सुधारणा करू शकते. तथापि, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की ही आहार पद्धत प्रत्येकासाठी नाही आणि विशिष्ट आरोग्य परिस्थिती असलेल्या व्यक्तींसाठी किंवा गर्भवती किंवा स्तनपान करणा-या महिलांसाठी योग्य नाही. कारण अधूनमधून उपवासाचे मानवी आरोग्यावर होणारे परिणाम पूर्णपणे समजून घेण्यासाठी अधिक संशोधनाची गरज आहे.

अशा परिस्थितीत कोणताही नवीन आहार किंवा व्यायाम प्रकार सुरू करण्यापूर्वी संबंधित आरोग्य तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. याव्यतिरिक्त, अधूनमधून उपवास करताना तुमच्या शरीराला आवश्यक पोषक तत्त्वे मिळत असल्याची खात्री करणे महत्त्वाचे आहे.

Cycle For Health : निरोगी राहायचंय सायकल चालवा; वाचा सायकल चालविण्याचे फायदे काय?