Farmer Production Organization : शेतकरी उत्पादक गट काय आहेत? त्यातून शेतकऱ्यांना काय मदत मिळेल?

तुम्हीही शेतकरी असाल तर तुम्ही शेतकरी उत्पादक संघटनेत सामील होऊन बियाणे, खते, यंत्रसामग्री, बाजार जोडणी, प्रशिक्षण, नेटवर्किंग, आर्थिक आणि तांत्रिक मदत घेऊ शकता. शेतकऱ्यांसाठी हे वरदान ठरत आहेत.

शेतकरी एकत्र आले तर ते काही करू शकत नाहीत का? शेतकऱ्यांच्या एकजुटीने शेतकऱ्यांचे मनोबल वाढते. शेतीच्या कामात चांगली कामगिरी करून पुढे जाण्याची प्रेरणा मिळते. शेतीसमोरील आव्हानेही एकजुटीने सोडवता येतील. अनेकवेळा ही एकजूट सामाजिक आणि आर्थिक सहकार्याचे उदाहरण ठरते, त्यामुळे शेतकऱ्यांना एकत्र आणण्यासाठी शेतकरी उत्पादन संस्था स्थापन करण्याची कसरत सुरू आहे. या शेतकरी उत्पादक संघटनांच्या यशोगाथांनी कोरोना महामारीच्या काळात इतर शेतकऱ्यांना प्रेरणा दिली. आज कृषी क्षेत्रातील वाढत्या समृद्धीचे काही श्रेय शेतकरी उत्पादक संघटनांनाही दिले जाऊ शकते, ज्यात सामील होऊन अनेक शेतकरी आता त्यांच्या भविष्याबद्दल थोडा आत्मविश्वास वाढला आहे.

सरकारी योजनांपासून ते मंत्र्यांच्या भाषणापर्यंत शेतकरी उत्पादक संघटनांचे वर्चस्व असते, पण कृषी एकात्मतेचे उदाहरण ठरलेल्या या शेतकरी उत्पादक संघटना कोणत्या आहेत, त्यांनी शेतकऱ्यांना स्वावलंबी कसे केले आहे, नवीन शेतकरी शेतकरी उत्पादक संघटनेत कसे सामील होतील आणि हे शेतकरी उत्पादक संस्था कशा प्रकारची मदत करतात, हे सर्व प्रश्न अजूनही शेतकऱ्यांच्या मनात आहेत, ज्याची उत्तरे या लेखात मिळणार आहेत.

शेतकरी उत्पादक संघटना म्हणजे काय?
शेतकरी उत्पादक संघटना (एफपीओ) ही शेतकऱ्यांनी स्थापन केलेली स्वयं-सहायता गट आहे, जिथे शेतकरी शेतकऱ्यांना मदत करतात. या शेतकरी उत्पादक संघटनांमध्ये सहभागी होऊन बियाणे, खते, कीटकनाशके, यंत्रसामग्री, ग्रीन हाऊस, पॉलीहाऊस, कृषी तंत्र, मार्केट लिंकेज, प्रशिक्षण, नेटवर्किंग, आर्थिक मदत आणि तांत्रिक सहाय्य शेतकऱ्यांना स्वस्त दरात उपलब्ध करून दिले जाते, जेणेकरून मनोबल उंचावेल. शेतकऱ्यांची वाढ होते आणि ते कोणत्याही अडथळ्याशिवाय शेतीत चांगली कामगिरी करू शकतात.
कोरोना महामारीच्या काळात संपूर्ण देशाची अर्थव्यवस्था डबघाईला आली असताना शेतकरी उत्पादक संघटनांच्या मदतीने हजारो-लाखो शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांना चांगला भाव मिळाला. आपत्तीच्या काळातही शेती सुरू ठेवली. केंद्र सरकारने शेतकरी उत्पादक संघटनांच्या सामर्थ्याची चाचणी घेतली आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी 10,000 शेतकरी उत्पादक संघटना स्थापन करण्यास हिरवी झेंडी दिली.

शेतकरी उत्पादक संघटना कशा काम करतात?
नावावरूनच स्पष्ट होते की, शेतकरी उत्पादन संस्था ही पूर्णपणे शेतकऱ्यांची संघटना आहे. या संस्थांमध्ये फक्त सभासद शेतकरीच एकमेकांना मदत करण्याची जबाबदारी घेतात. प्रत्येक शेतकरी उत्पादक संघटनेत किमान 11 शेतकरी असणे बंधनकारक आहे.

शेतकरी उत्पादक संघटना कशा काम करतात?
नावावरूनच स्पष्ट होते की, शेतकरी उत्पादन संस्था ही पूर्णपणे शेतकऱ्यांची संघटना आहे. या संस्थांमध्ये फक्त सभासद शेतकरीच एकमेकांना मदत करण्याची जबाबदारी घेतात. प्रत्येक शेतकरी उत्पादक संघटनेत किमान 11 शेतकरी असणे बंधनकारक आहे.

या शेतकरी उत्पादक संस्थांमध्ये सामील होऊन, तुम्ही तुमचा स्वतःचा कृषी व्यवसाय किंवा कस्टम हायरिंग सेंटर देखील सुरू करू शकता. आवश्‍यकतेनुसार या संस्थांशी निगडित शेतकऱ्यांना अनुदानित किमतीत इनपुट आणि सेवा उपलब्ध करून दिल्या जातात, ज्यामुळे शेतीचा खर्च कमी होतो आणि शेतकऱ्यांना योग्य नफा मिळवणे सोपे जाते.

सरकार देतंय 15 लाख रुपये :
केंद्र सरकारकडून शेतकरी उत्पादक संघटनांच्या स्थापनेला प्रोत्साहन दिले जात आहे. यासाठी शेतकरी उत्पादक संघटना योजनाही चालवली जात असून, त्याअंतर्गत शेतकऱ्यांच्या हितासाठी काम करणाऱ्या शेतकरी उत्पादक संघटनेला 3 वर्षांसाठी अर्ज केल्यावर 15 लाख रुपयांची मदत दिली जाते.

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी डोंगराळ भागात काम करणाऱ्या शेतकरी उत्पादक संघटनांमध्ये 100 शेतकरी आणि मैदानी भागातील शेतकरी उत्पादक संघटनांमध्ये किमान 300 शेतकरी असणे बंधनकारक आहे. अर्ज केल्यानंतर, नाबार्ड कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस सतत FPO च्या कार्यावर लक्ष ठेवते आणि या FPO ला रेटिंग देते. चांगले रेटिंग असलेल्या शेतकरी उत्पादक संस्थांची नावे पुढे पाठवली जातात आणि त्यांनाच 15 लाख रुपयांच्या मदतीचा लाभ मिळतो.

अर्ज कसा करायचा? :
तुम्ही देखील शेतकरी असाल आणि तुम्हाला शेतकरी उत्पादक संघटनेत सामील व्हायचे असेल तर तुम्ही तुमच्या जिल्ह्यातील कृषी विभाग कार्यालयाशी संपर्क साधू शकता. जर शेतकऱ्यांना नवीन एफपीओ बनवायचा असेल तर नाव सुचवून ते कंपनी कायद्यांतर्गत नोंदणी करून घेऊ शकतात. सांगा की शेतकरी उत्पादक संघटनेच्या सर्व सदस्यांना शेतकरी असणे आणि त्यांच्याकडे भारताचे नागरिकत्व असणे अनिवार्य आहे.

अर्ज करताना शेतकऱ्यांना त्यांचे आधार कार्ड, कायमस्वरूपी रहिवासी प्रमाणपत्र, जमिनीची कागदपत्रे, बँक खात्याचा तपशील, पासपोर्ट आकाराचा फोटो आणि नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक देखील द्यावा लागेल. अधिक माहितीसाठी, तुम्ही अधिकृत वेबसाइट http://sfacindia.com/FPOS.aspx ला देखील भेट देऊ शकता.

Cow Dung Cake Business Idea : शेणापासून फरशा बनवण्याचा व्यवसाय; होईल बक्कळ कमाई